De laatste tijd is het begrip auteursrecht en aanverwante benamingen vaak in de media aan de orde geweest. Denkt u maar eens aan John de Mol die voor zijn nieuwe tv-zender de naam ´Tien´wilde gebruiken of Henk Schiffmacher die claimde dat het auteursrecht door de VARA en Jack Spijkerman in het programma Kopspijkers was geschonden. En nog niet zo lang geleden daagde Unilever grootgrutter Albert Heijn voor de rechter omdat de verpakkingen van een aantal AH-huismerken te veel zouden lijken op die van Unilever. Wat zijn nu precies auteursrechten en welke zaken vallen hier nu onder. Wij lieten ons informeren door advocaat Felix Verbeek van Adviesgroep Lekstreek uit Nieuwegein.
Hoe krijg je auteursrecht?
Om auteursrecht te krijgen is geen enkele formaliteit vereist. U hoeft niets aan te vragen, te deponeren of te registeren en het kost niets. Auteursrecht wordt automatisch verkregen als men iets maakt op het gebied van letterkunde, wetenschap of kunst. Voor welk doel het gemaakt wordt, is niet relevant als het werk maar origineel is.
Auteursrecht zorgt ervoor dat auteurs alles wat zij maken kunnen (laten) exploiteren en zo geld kunnen verdienen met hun werk. Dit geldt niet alleen voor schrijvers, maar ook voor bijv. schilders, dichters, componisten, fotografen en ontwerpers. Behalve deze financiële mogelijkheden van het auteursrecht, zorgt dit recht er ook voor dat de auteur zeggenschap houdt over zijn creaties. Dit noemt men het intellectueel eigendom. In veel gevallen moeten anderen hem om toestemming vragen als zij zijn werk(en) willen gebruiken. Voor welk medium het wordt gebruikt is niet relevant.
Wat mag wel en wat niet?
Citeren
Korte citaten mogen zonder toestemming worden gebruikt. Bijv. in een artikel, scriptie, werkstuk of recensie, mits daarbij de bron en de naam van de schrijver staan vermeld. De werken moeten wel al eerder gepubliceerd zijn. Foto´s en illustraties mogen in hun geheel worden gebruikt. De grootte en doelstelling moeten wel duidelijk verschillen van het oorspronkelijke werk. Bij het citeren is het steeds van belang dat het citaat relevant is en slechts een kleine onderdeel uitmaakt van het geheel. Ook bij het gebruik van foto´s en illustraties moet de bron worden vermeld.
Kopiëren
Voor eigen oefening, studie of gebruik mag een enkele kopie worden gemaakt, waarbij de nadruk ligt op ´eigen´. Menig ondernemer heeft inmiddels een aanslag ontvangen van de Stichting Reprorecht. De aanslag behelst een vaste vergoeding voor het maken van reprorechtplichtige fotokopieën. Deze regeling staat echter ter discussie omdat de aanslag gebaseerd is op het aantal medewerkers van een onderneming en niet op het aantal (vermeende) kopieën die er worden gemaakt. Daarnaast handelt de Stichting inconsequent door bedrijven die geen verplichte inschrijving hebben bij de Kamer van Koophandel geen aanslag te zenden.
Bij muziek en film is dit anders, daar mag u uitsluitend voor uzelf een kopie van maken. Een kopie voor een ander (gratis of tegen betaling) is strafbaar.
Instanties voor auteursrechtelijke werken
Stichting Domeinnaamregistratie – domeinnamen
Stichting Reprorecht – kopieën uit dag- en opiniebladen, vakbladen en wetenschappelijke boeken
Buma/Stemra – componisten, tekstdichters en muziekuitgevers
Stena – belangenbehartiging uitvoerende artiesten
Benelux Merkenbureau – merken en logo´s en intellectuele eigendommen